**(*)
3-
Fulčijev prvi giallo u suštini je triler o preljubi, uceni, osveti i zločinu, obogaćen bizarnim i nadrealnim prizorima snova i vizija. U potonjima počivaju gotovo svi kvaliteti inače neujednačenog filma, kompromitovanog producentovim insistiranjem na logičnoj (krimi) priči, ali je hvale vredno da je Fulči uspeo da provuče toliko stilizovanih prizora. Uvodna scena je jedna od najupečatljivijih: Kerol (Florinda Bolkan) se provlači kroz hodnik vagona, pritešnjena između ljudi koji, naprasno, postaju potpuno goli; zatim se nađe u mračnoj odaji gde je, na jarko crvenom ležaju, zavodi i svlači mlada žena, s kojom se upušta u peting dok im vetrovi (?) zanose bujne kose… U kasnijoj varijaciji ovog sna, međutim, Kerol ubija svoju zavodnicu, parajući joj grudi tankim bodežom, čije posledice na zanosnom telu Fulči neuvijeno otkriva u krupnom planu, sa krvlju koja šiklja iz nadasve ubedljivih rana.
Problemi za Kerol nastaju kada se zločin iz sna obistini u stvarnosti, a ona počinje da sumnja u svoj razum; još veći problemi nastaju za gledaoca, jer tada film postaje zagušen kartonskim likovima, policijskom istragom, porodičnim intrigama i irelevantnim (ili nepotrebno razvučenim) epizodama. Strpljenje se isplati, jer pred kraj Fulči izručuje neke od najupečatljivijih prizora u svojoj karijeri: tu su polu-živi psi rasporenih trbuha, sa pulsirajućim iznutricama; zatim, najubedljivija scena napada slepih miševa u dobu pre kompjuterskih efekata (koja je svojevremeno oduševila Marija Bavu, a i danas se odlično drži); a kao kruna - čitava dugačka scena proganjanja, od podzemnih kripti, kroz crkvu, sve do njenog tavana i krova, oplemenjena bogatim slikopisom kamere Luiđija Kuvelijea (četiri godine kasnije ući će u legendu snimajući Arđentovu TAJNU NAPUŠTENE KUĆE).
Na idejnom planu, GUŠTER je tipična (za giallo) reakcionarna histerija usmerena na hipi-ekscese i 'orgije' u kojima se vidi oličenje svih modernih zala. 'Zlo' je, ipak, vrlo zavodljivo, što se vidi kako u suptilnim detaljima (tokom uglađene buržujske večere, gost ispod stola cupka na muziku koja dopire sa hipi-žurke iz komšiluka) tako i u lezbijskom zavođenju glavne junakinje, na koje ova, naravno, odvraća sadomazohistički, uništavajući svoje karnalno iskušenje. Gušter iz naslova se, uostalom, odnosi upravo na katoličku vizuru zle i prepredene prirode žene koja vreba iza zavodljive spoljašnjosti…