The Cult of Ghoul: Gothic Istra (2): pusti srednjovekovni grad Dvigrad

Drugu polovinu septembra ove godine proveo sam u Istri, gde sam obišao čitav niz "gotskih" lokacija: stare zidine, utvrđenja, groblja, crkve, vampirski muzej, veštičje okupljalište, vikanski "stounhendž", masonsku ložu i druga slikovito-okultno-hororična mesta.

Prvi deo mog istarskog putopisa, u kojem su slikovito opisane neke zabavne lokacije u Rijeci i Opatiji, možete pogledati OVDE, a ostala pomenuta mesta biće prikazana uskoro.

Ali, od svih njih, definitivni šnjur nosi Dvigrad – pusti srednjovekovni grad čije su mi hororične ikonografske potencijale hvalili mnogi kojima sam pominjao gde će me put odvesti. Na svu sreću, ispostavilo se da su ruševine Dvigrada na razumnoj udaljenosti od moje drugarice i domaćice, Natalije, pa smo iz njenog Višnjana (kod Poreča) bez problema, i za manje od sat vremena autom, došli do ovog slikovitog mesta.

Nataliji imam zahvaliti na gostoprimstvu (o drugim mestima koja samo obišli – drugi put), ali i na ovoj vožnji, kao i na fotkama na kojima se ja vidim. One koje prikazuju samo ruševine uslikao sam ja. Copyright za sve fotografije zadržava The Cult of Ghoul: neovlašćeno korišćenje biće surovo sankcionisano.

Uzgred, dan je bio banalno sunčan, i jedino je to pomalo kvarilo ugođaj ovog mesta – zbog toga sam odlučio da, pored regularnih fotki, koje prikazuju stvarnost na njenom najpatetičnijem nivou ("tako kako je bilo"), neke prizore prebacim u crno belo, sepiju ili drugačije tonalno obradim kako bi se razotkrili i drugi, jezovitiji ili barem slikovitiji aspekti ovog ambijenta onda kada se napadni kolorit iz njega izbaci ili zameni nekim svedenijim.

Zaista ima istine u rečima Đorđa Kadijevića povodom zelenila u prirodi: kada sam ga pitao nešto vezano za doba godine kada je najbolje snimati, kazao mi je da od svega najviše mrzi leto, kada, kako je rekao, "nabuja sav taj spanać" – misleći na zelenilo uopšte, žbunje, lišće, travu, svekoliku vegetaciju. Spanać, zaista!

Nego, da ne bi sve ostalo samo na slikama, nego da ostanemo u kulturno-obrazovno-zabavnom duhu dulce et utile, evo malo odabranih podataka sa Vikipedije, čisto da znate šta gledate na slikama:

Dvigrad (ital. Duecastelli, Docastelli) su ruševine srednjovekovnog grada smeštene u Istarskoj županiji u Limskoj dragi blizu Kanfanara.

Najočuvanije su ruševine poslednje faze života grada smeštenog na uzvisini Monkastelo. Na susednoj stenovitoj izbočini Kastel Parentino (zapadno od Monkastela) nalazila se još jedna utvrda, napuštena već u ranom srednjem veku.

Zahvaljujući izvanrednom strateškom položaju, blizini vode i obilju plodnog tla, područje je naseljeno već u praistoriji (oblik tipičnog terasastog gradinskog naselja). Arheološki nalazi potvrđuju kontinuitet naseljenosti Dvigrada u antici (keramika, oružje, predmeti svakodnevne upotrebe, numizmatika, epigrafski spomenici).

Nakon višestrukih epidemija bubonske kuge krajem 6. i početkom 7. veka naseljavaju se prve slovenske skupine. U istorijskim izvorima Dvigrad se prvi put spominje 879. godine, kada umesto pulske biskupije jurisdikciju nad dvigradskom crkvom dobija Akvilejski patrijarhat.

Patrijarsi preko svojih feudalnih ovlašćenja utiču na javni i administrativni život grada nekoliko sledećih vekova. Potkraj 13. veka posed nad Dvigradom dobijaju grofovi Gorički, a patrijarh je prisutan samo kao nominalna vlast. Tokom 13. veka postepeno se menja etnička struktura stanovništva dvigradskoga područja, pa uprkos većem prilivu germanske populacije dominantan uskoro postaje slovenski etnos.

Nakon perioda napretka pod mletačkom upravom, krajem 14. veka dolazi do nove epidemije kuge, a na početkom 16. veka i malarije. Istovremeno pristiže novi talas doseljenika, uglavnom izbeglica pred osmanskim osvajanjima iz Zagore i Hercegovine.

U vreme uskočkog rata između Venecije i Austrije, Dvigrad 1615. odoleva višednevnoj opsadi, ali uništena su okolna sela. Zbog takvih su se prilika stanovnici postepeno iseljavali u okolna područja. Oko sredine 17. veka u Dvigradu živi svega nekoliko porodica. Napuštanje crkve sv. Sofije 1714. i preseljenje župe u Kanfanar značilo je i konačan kraj kaštela.

Danas vidljivi ostaci su najveće ruševine urbanoga naselja u Istri i pružaju jedinstvenu sliku potpuno očuvanog tipičnog srednjovekovnog grada, tj. kaštela. Grad je opasan duplim odbrambenim zidinama, međusobno povezanim trima gradskim vratima. U sklopu unutrašnjega zida nalaze se tri kule, koje su u sadašnjoj formi izgrađene tokom 14. veka. Unutar zidina sačuvani su ostaci više od 200 zdanja te pravci komunikacija među njima.

Centralnim delom naselja, koji je ujedno i njegova najviša tačka, dominira crkva sv. Sofije. Ispred crkve nalazio se glavni gradski trg, okružen reprezentativnim objektima - gradskom palatom na istočnoj strani i prostorima koji su pripadali kaptolu na zapadnoj. Zapadno od crkve nalazi se niz prostorija vezanih za fortifikacijski sistem, a služile su za smeštaj vojne posade.

Jugozapadni deo naselja čini zanatska zona, dok je ostali deo popunjen uglavnom stambenim prostorima. U srednjovekovnom periodu na području Dvigrada nalazilo se više od 20 crkava, od kojih su očuvane samo neke.

Važnu ulogu u istoriji Dvigrada imali su i benediktinci, čiji je red na dvigradskom teritoriju počeo delovati u drugoj polovici 10. veka. Osim izgradnje nekoliko manastira, među kojima je najvažniji sv. Petronila, benediktinci su oživeli taj prostor kultivacijom napuštenih terena. Ruševine samostanske crkve nalaze se uz cestu za Kanfanar.