Mario Bava u EKRANU

  

            Ovih dana iz štampe je izašao najnoviji dvobroj slovenačkog filmskog časopisa EKRAN (novembar/decembar 2014), najboljeg od svoje sorte na celom ex-Yu prostoru, a što je najtužnije, u najvećoj zemlji u regionu, Srbiji, čak i ne postoji ništa što bi makar zaličilo na konkurenciju. Novi broj donosi tekstove o Jodorovskom (koji krasi i koricu), Finčeru, Gondriju, Novom slovenačkom filmu (odgovor na tzv. "Novi srpski film"?!) – a tu je i moj prilog, esej povodom 100-godišnjice rođenja Marija Bave, u "Maloj rubrici groze", pod naslovom Mario Bava, romantični cinik.

            Na blogu sam već odao počast ovom velikanu – jednom od najuticajnijih reditelja horora svih vremena; taj tekst imate OVDE. Ipak, procenio sam da on zaslužuje i nešto više i ozbiljnije, a na svu sreću urednik se složio sa mnom, pa je tako Bava to ozbiljnije i dobio u ovom tekstu specijalno pisanom za EKRAN. Zato, pohitajte do svog najbližeg prodavca slovenačkih novina i potražite ovaj tekst. A na srpskom? Pa, jednog dana svakako ću objaviti zbirku tekstova koji nikada nisu izašli na srpskom nego direktno na engleskom (RUE MORGUE) i slovenačkom (EKRAN), ali za sada... to vam je to.

            Evo, kao tizer, kako esej počinje, osvrtom na to šta su neki drugi velikani kazivali o Bavi.

 

"To me, shooting a film means tricks, inventions, magic. When I think about Neorealism, I can’t help but laugh: that wasn’t much of an effort, was it? You just have to walk along a street and shoot!"

- Mario Bava –

Ove godine navršen je vek od rođenja Marija Bave (1914-1980), jednog od najznačajnijih reditelja horora svih vremena, čiji se složeni uticaji prostiru na daleko šire filmsko polje: njemu su se divili i inspiraciju od njega crpeli autori u rasponu od Federica Fellinija i Rogera Cormana pa do Quentina Tarantina, Tima Burtona i Martina Scorsesea.

Fellini je njega preporučio za reditelja segmenta u omnibusu prema E. A. Poeu, L'Histories Extraordinaires (1967), a kada je tu epizodu ("Tobby Dammit") ipak sam režirao, ikonografiju demonske inkarnacije (plavokosa devojčica u haljinici, sa loptom u rukama) pozajmio je direktno iz Bavinog filma Operazione paura (1966). Corman je priznavao: "Mario Bava, to me, was one of the greatest practitioners of Gothic horror films… I was particularly impressed, and probably influenced, by his work in chiaroscuro, his use of deep focus, hard light, and hard dark. He also had a unique personal style and I learned a great deal from that." Tarantino je, u znak omaža, jednu vrstu heroina u Pulp Fiction (1995) nazvao "Bava" a Tim Burton je jedno vreme najavljivao remake klasičnog Bavinog masterpiecea, La Maschera del demonio (1960): "The films I like —and Bava is probably Number One this way— tell a story through images and give [the viewer] a feeling. . . a mixture of eroticism, of sex, of horror and starkness of image, which, to me, is more real than what most people would consider 'realistic' films..."

Najprecizniji u lociranju Bavinog značaja ipak je bio Martin Scorcese, koji ga stavlja u središte svoje neoficijelne istorije filma, kao uticajnog autsajdera: "(Bava) demonstrates the liberating side of working without prestige or significance hovering over your head. The more disreputable the genre and the lower the budget, the less there is at stake and the freer you are to experiment and explore new territories. Especially when you're as talented and resourceful as Bava was."

Ovakva priznanja, nažalost, došla su sa ogromnim zakašnjenjem: za života je Bava imao marginalan status (uprkos nadimku "Hitchcock iz Cinecittà" tamo je smatran tek efikasnim zanatlijom), dok su premontirane, skraćene i traljavo dubbovane verzije njegovih filmova u Americi ignorisane ili dočekivane (npr. u Varietyju) s podsmehom. Ovome je donekle kumovala Bavina preterana skromnost i auto-ironija: bio je antipod Fellinijevoj ideji reditelja kao superstara i umišljenog genija. Odbijao je da se bavi samopromocijom, izbegavao intervjue i govorio krajnje sarkastično o svom delu onda kada bi se oglasio. Pa opet, njegov značaj je toliko fundamentalan da se to ne može dovoljno naglasiti.

 ...

Posle ovoga sledi moj lični osvrt na značaj njegovog opusa i na najvrednije stvari u njemu – ali tu opširniju deonicu, na cele četiri strane, naći ćete samo u EKRANU.