NOVI HORORI 2022

 

            Odavno se nisam ovde osvrtao na novu filmsku produkciju – uglavnom zato što i nema bogzna šta vredno priče, ali i zato što od drugih obaveza nisam stigao mnogo filmova ni da ispratim. Ipak, evo šta sam gledo u zadnjih nekoliko meseci a da mi nije sasvim isparilo iz mozga.

 

 

TEXAS CHAINSAW MASSACRE (2022)

*(*)

2-

Gomila iritantnih „likova“ dođe u „gradić“ sa šest stanovnika da otvara nekakvu artsy instituciju u šupi, a onda, kad na usiljeno glup način oteraju u smrt kevu krupnog retarda, ovaj se probudi iz hibernacije, seti se da je nekad bio Lederfejs, i krene da maše motornom testerom izvučenom iz zida (!)… Ovo je toliko sirotinjski na svim nivoima (budžet, scenografija, ideje, originalnost) i ima toliko iritantan kast negledljivih njuški da, čak i kad počnu da padaju pod-malj-bato i pod-testeru-bato, to ne donosi katarzu i užitak. Nesnosno glupo! Ima splatera, ko je očajan za malo krvopljusa, ali čak i to je uglavnom stejdžovano krajnje nenadahnuto i bedasto, bez trunke razumevanja, a kamoli respekta prema Huperovom masterpisu (iako ničim izazvano u film ubaci čak i glavnu junakinju tog filma, sada babu, koju igra druga glumica jer je ona prava umrla).

 

 

FRESH (2022)

***

3

Ovo počinje prilično dobro, kao romantična komedijica o problemima savremenog dejtovanja (mada je prva scena preterano groteskno karikirana za inače željeni „realizam“), i čovek prosto mora da delom saučestvuje sa glavnom junakinjom koja se maltene smorila od loših partnera – kad naiđe na lika koji joj se učini vrednim pažnje. Naravno, suprajz, ispostavi se da je taj šarmantni bogatun gori od svih prethodnih, i – spojler (ovo biva negde između trećine i polovine filma) zatoči je u svoje bogataške tamnice, zajedno s još nekim ženicama, koje naživo secka, malo pomalo, i njihovo živo meso prodaje na parče preko dark veba. Otud naslov: odnosi se na sveže meso. Parabola više nego providna: šta su žene za muškarce? Komadi mesa! Ali bukvalno! Film je donekle zanimljiv-uzbudljiv tokom inicijalnih pokušaja naše junakinje da se odatle izbavi, ali kulminacija je izrazito preterana i usiljena, kako narativno (progutati šta se tu sve i kako izdešava) tako i, naročito debilno, idejno – jer, ovo se pretvori u jedan muškomrzački pamflet koji oličava do karikature dovedene #metoo tendencije i pomodarstvo tematizacije muške (jer, postoji li ikakva druga?) toxičnosti… Btw. ovo su pisale i režirale žene koje su, ko zna zašto, izgleda imale vrlo neprijatna iskustva sa muškarcima pa rešile da ih generalizuju. Naravno, kad bi neki muškarac napravio ekvivalent ovog filma, bio bi izvrgnut ruglu: „Mizoginija!“ „Šonja! Mora da mu je mali!“ „Peder!“ „Nisu ti žene krive, nego ti, kretenu!“ Ali zato ovaj film obasipaju pohvalama kao izuzetno duboku studiju o muškoženskim odnosima, toxičnoj muškosti i omoćenim ženama koje ustaju protiv milenijumske muške tiranije…

 

 

YOU WON'T BE ALONE (2022)

*(*)

2-

Ne znam zašto, i ne znam što baš za taj film, ali mi je više ljudi pisalo i pitalo da li sam gledo makedonski „horor“ na engleskom, YOU WON’T BE ALONE. Pa, izgleda da sam u manjini, ako ne u jednini, po pitanju ove plitke pozerske smaračine koju inače većina opisuje kao „odličnu“. Da, odličan je za lečenje nesanice. Volim ja sporo ali samo kad je sadržajno.

Ja mislim da je YOU WON'T BE ALONE neopevana idiotska smaračina koja bi htela biti arty ali je samo farty, plitka i patetična kao da je rađena po random zapisima iz spomenara neke predtinejdžerke (scenario piso i režiro peđer čiji najnoviji film govori o srpskom baletanu i njegovoj 24-časovnoj romansi sa prijateljevim bratom), užasno iritirajuće uninvolving, traje ko gladna godina i nigde kraja, i toliko je to sve živcokidajuće kretenski da sam 20 minuta pred kraj glasno i masno opsovao ovaj „film“ (i ko ga napravi) i kazao drugaru s kojim sam ga gledao da ga ugasi.

Mnogo je filmova koji mi se ne svide, pa ih ili zaobiđem skroz, ili počnem pa ugasim posle 15-ak min. Malo je onih poput ovoga koje, iako smrde od početka, rešim da trpim dalje i koje, sa svakim proteklim minutom, sve snažnije mrzim. Ovo je jedini film u novijoj istoriji kojeg sam otrpeo skoro do kraha, a onda ga tik pred „kulminaciju“,  u zadnjih 20 minuta, bukvalno oterao u 3 pm i požurio u krevet s rečima: „Ja moram ovog trena da zažmurim, začepim uši čepovima i onesvestim se jer neću da postojim u istom univerzumu u kojem postoji ovaj "film".“

 

 

X (2022)

**(*)

2+

Taj Vest, nešto talentovaniji i zanimljiviji filmski brat Larija Fesendena, u još jednom svom konceptualno zanimljivom a u izvedbi poludupasto-zatupastom filmu sa glupim krajem. Iako ovo nije loše uslikano, ima nešto od grungy ugođaja 1970s exploatacije, poenta svega toga mi sasvim izmiče – odnosno, to malo što sam dokučio, zvuči mi previše glupo. Preeeviše se gluposti ovde mora progutati – nekakvi bezvezni pornićari dođu usred jebenog Texasa da snimaju pornić u štali nekakvih staraca (!), pa još s crncem u glavnoj ulozi, a iako je Mia Gotičarka jedna od tih jebulja, nju (za razliku od neke nezanimljive plavuše) u akciji vidimo u samo par prekratkih kadrova!!! Talk about cockteasing!

Previše vremena provedemo s tim tupim likovima i njihovim banalnim „pornićem“, a ne znam tačno zašto; a onda, kad krene klanica, ispadne da moramo progutati da je koljač – ta baba koja jedva hoda na obe noge! I sad ja treba da padnem u saspens i stravu dok gledam kako muškarac u najboljim godinama, konjina od trijes godina, vrišti ko curica dok ga oštrim oruđem napada kilava baba od 80 godina koja jedva da ima snagu da prdne… (PS: Da, primetio sam da babu takođe glumi Mia pod maskom, ali šta s tim?)

Ima tu nešto malo gonzo šarma, ovde-onde excentričnosti, ali sve je to protraćeno, sporadično, too little too late i frustrirajuće besmisleno.

 

 

HISTORY OF THE OCCULT (2020)

**(*)

3-

Intrigantna premisa o direktnom TV prenosu pretponoćne emisije u kojoj nekakav okultista (nesrećno nazvan Adrijan Markato, tj. odrasla Rozmarina beba!) tačno u ponoć treba da otkrije NEZNAMTAČNO ŠTA i da URADINEŠTOSTRAŠNOGADNO, a tokom emitovanja pojedini tehničari i zakulisno osoblje te emisije otkrivaju, mada uglavnom ne i sklapaju, deliće slagalice. Opšti ugođaj je bolji od zapleta i (anti)raspleta: inspirativan, retko viđen osećaj pretnje i slutnje jezivih, nikad-do-kraja artikulisanih nagoveštaja NEZNAMČEGA.

 

 

HATCHING (2022)

***

3

Vrrrlo intrigantan, potencijalno odličan film koji spaja coming of age jedne devojčice (odlično odabrana i vrlo obećavajuća plava Šveđanka) sa Džekil-Hajd tematikom – koji, nažalost, zastane prerano, prekine se pre vremena, ne razvije svoju priču još malo dalje, ne pruži joj još jedan okretaj zavrtnja, 

ne veže joj mašnicu kako treba, izostavi jagodu na vrhu šlaga i zato ostane ne baš na pola puta, ali ipak nedorečen, sa svojih skromnih 80-ak minuta. Šteta, jer to što postoji je vrlo nadahnuto slikano i glumljeno i ima solidne efekte. Samo mu fali još 15-20 minuta prave kulminacije.

 

 

THE GRANDMOTHER (2022)

**(*)

3-

Ovo će se jednog dana izučavati u udžbenicima kao školski primer „Kovid filma“: jedna glumica sama (s babom) u jednom stanu, u celom filmu sretne još max dva-tri lika, minimalna interakcija, sve na daljinu, jedna zatvorena lokacija… Reditelj Pako Plaza muze maximum iz svedene premise koja je istovremeno strašno predvidiva i – neartikulisana: kako, tačno, funkcioniše taj transfer starosti u mladost, i zašto baš tako, i zašto baš ta curica? Mnogo rastezanja i nasilnog naduvavanja oskudnog testa (dovoljnog za pogačicu, nedovoljnog za veknu leba), mnogo „atmosfere“ i muvanja uprazno, previše opskurantske mistifikacije – ali nije to neprijatno za gledanje.

 

 

THE CURSED (2022)

**(*)

2+ / 3-

Ovaj mnogohvaljeni i nagrađivani film o vukodlacima mene je ostavio hladnim i uglavnom nezadovoljnim: kao prvo, ne volim nepotrebne vremenske skokove; kao drugo, debilno mi je da u 21. veku imamo film koji ozbiljno tretira taj kliše o vezi između cigana-čergara i vukodlaka; kao treće, fotografija je izrazito slaba, bledunjavo-isprana, neupečatljiva – ako se film dešava krajem 19. veka to nije razlog da sve bude maltene u sepiji; kao četvrto, likovi su nezanimljivi i sve je to prilično uninvolving (iako ambiciozno i nekonvencionalno sročeno); kao peto, previše CGI efekata kreatura ne valja jer a) daleko su od savršene izvedbe, i b) ubijaju osećaj telesnosti koji je u storiji o vukodlaku temeljan, suštastven. Ipak, ima ovde dovoljno nekonvencionalnosti i čudnosti da mu vredi dati pažnju, ali sa smanjenim očekivanjima.

 

 

SHEPHERD (2021)

**

2+

Jedan lik, sa teretom tragične traume (smrt žene, poginule u survanom autu), dođe na pusto ostrvo da žvaće gumu, čuva ovce i izgubi razum – a onda ostane bez žvakaće gume. Sve je to beskrajno predvidivo, i beskrajno rastegnuto, ali nije bez šmeka za ljubitelje ruin-porna i lepih, pustih, fotogeničnih predela u kojima se premalo bilo čega dešava.

 

 

SPEAK NO EVIL (2022)

***

3

Vrlo dobar danski horor-triler, o prosečnoj liberalnoj danskoj familiji koja na letovanju u Italiji upozna par iz Holandije koji im se učini simpatičan, ali kad prihvate da im odu u goste u njihovu holandsku zabit, počnu da otkrivaju mračnu stranu tog para i njihovog naizgled mutavog detenceta. Veći deo filma sastoji se iz hanekeovske socijalno-psihološki uslovljene neprijatnosti i nelagodnosti a ne horor scena, mada kad stvari eskaliraju, bez brige – to zaista ode u horor (uključujući najmanje jedan neočekivano gadan detalj). U ovom slučaju, baš kao i u holandskom VANISHINGU, predvidivost nije nedostatak nego deo ugođaja: imate posmatrati naizgled dobre ljude kako, sporo, neumitno, ne videći to, sve više tonu u pakao iz kojeg im, smesta je jasno, nema izlaska ni beganja.

Međutim, postoji tu i jedan složeniji, dodatni angle tumačenja, a to je – film se može posmatrati i kao brutalno surova satira na previše tolerantne i previše popustljive liberalne mediokritete koji dopuštaju, i maltene sami traže, da budu jebani – i kamenovani. Ima ovde retko viđeno okrutnog smisla za najcrnji humor. Vrlo solidno, ali može biti previše potresno i brutalno za neke (naročito ako su roditelji).

 

+

Možda ste čuli da sam programski direktor festivala horor filma Slaughter Fest u bivšoj klanici u Doljevcu kod Niša, od 1. do 3. jula ove godine? Pa, kazaću vam više o tome uskoro, a do tada ovo: preko veze sam, preturajući po skrinerima, pogledao najnovije filmove troje reditelja koje inače veoma volim, a koji su svi na granici horora, mada nisu baš horori.

Dakle pogledao sam novu Lusilu Hadžihalilović, novog Di Velza i novog Striklenda – i sve troje su me razočarali i smorili.

EARWIG je najlepši za oko, ali gnjaaaavi nasmrt. INEXORABLE je solidan, prosečan, ali suštinski zaboravljiv triler, ne baš sasvim tezga, ali ne ni nešto u čemu vidim di Velza punim srcem. FLUX GOURMET je predugačka bizarnost koja je nešto podnošljivija utoliko što barem nema onu ružnu crnu kokni majmunicu iz IN FABRIC već neke malo oku podnošljivije face, ali je ipak njegova otkačenost meni bila otuđujuća i vrlo slabo zanimljiva. Sva tri filma su, numerički izraženo, negde oko 2+ i nijedan još nije dostupan na netu, ali nema ni razloga da umirete od nestrpljenja da procure.

NAILBITER / Noktožder 1

Noktožder 1

Autor: Džošua Vilijamson

Prevod: Goran Skrobonja

Format: 15,8 x 24 cm

Povez: Tvrd

Broj strana: 248

Izdavač: Čarobna knjiga

Vaša cena: 1.700 RSD

 

            Evo jednog horor stripa na srpskom koji bi nekome mogao biti zanimljiv. Da vidimo…

            Šta kaže izdavač?

 

Odakle dolaze serijske ubice? 

Bakaru u Oregonu rodno je mesto šesnaest najgnusnijih serijskih ubica na svetu. Čarls Kerol, opsednuti FBI profajler koji istražuje zbivanja u tom gradu, najednom nestaje i sada njegov prijatelj Nikolas Finč, službenik Agencije za državnu bezbednost, započinje potragu upravo u tom gradu, pri čemu odlučuje da sarađuje sa zloglasnim serijskim ubicom Edvardom Vorenom, zvanim Noktožder, kako bi pronašao prijatelja i ponudio odgovor na misteriozno pitanje: „Odakle dolaze serijske ubice?“

 

Šta kažu tamo neki?

 

Iz majstorskog pera Džošue Vilijamsona i Majka Hendersona dolazi ova neodoljiva, mračna misterija, koja se najbolje može opisati kao mešavina „Tvin Piksa“ i horor trilera „Sedam“!

„Kad bi Džoš umro, poželeo bih da meni ostavi Noktoždera u testamentu, pa bih mogao da kažem kako je to bila moja ideja.“ – Skot Snajder

„Noktožder će vam se zavući pod kožu. Jeziv je, jedinstven i totalno otkrovenje u horor stripu.“ – Zek Tomson – BLOODY DISGUSTING

„Noktožder je kao da svakog meseca čitate novu verziju Kad jaganjci utihnu. Ovo je strip koji bi svaki ljubitelj horora trebalo da čita.“ – Dejms Ferguson – HorrorTalk.com

 

Šta kaže Ghoul?

Pa, ukratko, ja nisam impresioniran. Ali to je „samo“ ako se gleda iz superzahtevne perspektive. Vidite gore, upoređuju ga sa Tvin Piksom, Sedam, Kad jaganjci utihnu: pa, deco, lošu mu uslugu činite time. To su nedostižna remek-dela, to su snažno autorska, individualna dela, titani do kojih ništa ne može da dobaci. To su: jedna od najboljih tv serija svih vremena, plus dva filma koja spadaju u najbolje horor-trilere ikada snimljene. Noktožder sasvim sigurno nije jedan od vrhunskih stripova, čak ni u svom nominalnom žanru. To ne znači da je loš, nego samo da nije to ta liga.

Treba da svedete svoja očekivanja i potraživanja, i da NE očekujete ni Tvin Piks (jer daleko je ovo od te nadahnute, nadrealne orgije linčovskog ludila), ni Sedam (jer nema taj intenzitet vizije, niti ikonografsku inovativnost), a ponajmanje Kad jaganjci utihnu (jer nema ni blizu tako jake likove: ni toliko jakog dobricu, ni jakog zlikovca, ni autentično duboki uvid u varijetete ljudske psihopatologije).

Noktožder je jedna korektna, savremena, popularno građena varijacija na temu serijskih ubica, toliko „veća od života“ i toliko preterano stilizovana da čini karnevalski odmak od svakog dodira sa stvarnošću sa kojom su gorepomenuti titani ipak komunicirali i držali je se. Noktožder se ne dešava u stvarnom svetu nego u strip-verziji jedne (za mene) prerazvučene triler-sapunice sa elementima horora.

Drugim rečima, Noktožder će vam se svideti: ako ste posvećeni bindžer tv serija, ako ih zgutate po sezonu-dve za nedelju dana, ili manje, i stalno tražite JOŠ tog divnog vremeubijanja i samozaborava; ako nemate problem sa američki profesionalno odrađenim, ali slabo-autorskim odradek-produktima; ako stripove ne čitate nego ih gutate; ako se u njih ne udubljujete, ne zastajete da uživate u artworku svakog kadra, nego dijagonalno jurcate preko stranica, fritt-fritt-fritt, da biste videli šta će dalje da bude i dal će onog da ubiju i dal će da se uzmu na kraju…

            Ja sam spreman da oprostim mnogo toga u stripu, odnosno u njegovom scenariju, ako mi je artwork dopadljiv. Crtež u Noktožderu bih opisao kao bezlično-korektno-jedvapodnošljiv, ali neupečatljiv. To je crtanje na pokretnoj traci. Vidi se zbrzavanje, zabušavanje, kompjuterizacija, prečice, fore i fazoni da se sa što manje poteza, sa što više crnila, popuni strana.

            Recimo, nedavno sam vam ovde pisao o seriji grafičkih romana HLADAN KAO LED: tamo je crtež bio bezličan u „normalnim“ deonicama, ali kad krene horor ludilo prosto vidiš kako se crtač razmaše, pusti krila, poleti, da sebi oduška, i napravi neke vizuelno nadahnute i oku slatke prizore. Bar tu osetiš GUŠT. Ovde toga nema. Bilo da crta ljude koji stoje i pričaju, ili se pesniče, ili silaze u katakombe ispod groblja, ili se kasape, crtač je ovde u istom tonalitetu, istom egzekutivnom nadahnuću, istom nivou ekspresije, istoj generičkoj neupečatljivosti.

            Ali, hej, to sam samo ja, neko ko otkida na crtačke velikane, na titane Korbena, Minjolu, Bizlija, Rajtsona, Drijea, Batalju, Mebijusa, Liberatorea, i onda kad neko kao ja vidi ovako nešto – prosto ne može osetiti ni približno taj nivo entuzijazma ili oduševljenja nečim što je tek korektno odrađen posao.

            S druge strane, bar 90% čitalačke publike ne bi bilo u stanju da opazi ili artikuliše razliku između Tomasa Harisa i Dina Kunca ili između Dejvida Linča i Majka Flanagana, pa zbog toga 90% čitalaca ne bi imalo nikakav problem s ovim stripom, i njemu sličnima. Ti i takvi mogu slobodno da ignorišu Gulovo gunđanje i prepuste se ovoj triler-horor-sapunici. Uostalom, ne verujte meni i mojim rečima: na sajtu izdavača imate privju, OVDE, bacite oko na prvih 20-ak strana, uporedite sa ovim što rekoh, pa sami odlučite da li ćete grickati nokte uz ovaj strip, ili uz neki drugi.

SRPSKI POGLED NA LAVKRAFTA

Već nekoliko godina unazad pratim izuzetno kvalitetan blog o lavkraftovskim temama pod nazivom DEEP CUTS IN LOVECRAFTIAN VEIN.

            I kao što je pun internet nekakvih bezveznjačkih besposlenih blogera koji piskaraju koješta, ali samo jedan blog piše Doktor za Horor, vaš voljeni Ghoul, tako je isto prepun internet bezveznjaka koji kenjaju koješta o Lavkraftu, ali samo jedan blog među njima piše jedan od vrhunskih posvećenika i poznavalaca, te autor izvanredne knjige SEX AND THE CTHULHU MYTHOS (moje najvrelije preporuke! smesta nabavite i proučavajte!) – Bobi Deri (Bobby Derie).

            Krajem prošle godine gospodin Deri me je kontaktirao i ponudio mi opciju da u okviru planirane serije tekstova, u kojima bi niz spoljnih saradnika Lavkrafta sagledavao iz nekih opskurnijih, skrajnutih perspektiva, i ja ponudim svoj, srpski ugao, u kojem ću se pored ostalog osvrnuti i na Lavkraftov poznati zazor prema slovenskim rasama…   

Druga Lavkraftova knjiga na srpskom, proleće 1990

Taj tekst je bio pristojno honorisan (jebote, 12 godina pišem za The Cult of Ghoul i nikad dinara ne videh od toga, a sad, prvi tekst za Deep Cuts in Lovecraftian Vein i odma – devize, devize!) što je bio dodatni čokoladni preliv na ionako dobru tortu, tako da sam s velikim zadovoljstvom sročio tekst u kojem pišem, otprilike, o tri glavne stvari: 1) o odocnelom dolasku Lavkrafta među Srbe i o tome šta mi je u ranoj mladosti značio; 2) o Lavkraftovom uticaju na moje prozno pisanje i druge stručne aktivnosti, i 3) o tome kako sam, kao Srbin, primio Lavkraftovu antipatiju prema Slovenima kao inferiornoj rasi.

            Pa, sada je taj moj tekst napokon objavljen na pomenutom blogu i nalazi se OVDE.

Jedino izdanje Lavkrafta na srpskom, na ćirilici

            Ponavljam i naglašavam: ne idite tamo samo zbog mog teksta, ima tamo bezbroj drugih, odličnijih, vrednijih, ređih saznanja i uglova za svakog pravog posvećenika u HPL kult! Idite, čitajte, uživajte, obožavajte!

            A s dopuštenjem g. Derija, moj tekst možete čitati i sada i ovde. Pa, evo ga. Pročitajte pa recite ponešto na ove teme iz svog ugla: kad i kako i gde ste prvi put otkrili Lavkrafta? Kako i zašto vam je delovao? Koliko vam smetaju njegovi rasistički nazori? Slutim da mnogim Srbljima njegova nesklonost crncima uopšte ne smeta, ali mnogi među vama su tek sad primetili da on ni Slovene nije voleo… Odnosno, primetiće to u donjem tekstu… Pa, pročitajte, a onda – recite!

 

 

“A Serbian Look At Lovecraft”

© by Dejan Ognjanović

 

originally published at

Deep Cuts in a Lovecraftian Vein

https://deepcuts.blog/2022/06/04/a-serbian-looks-at-lovecraft/

 

 

I was born into a culture in which Lovecraft was not a household name: hell, he was not even a cult name. He came to my neck of Balkan woods pretty late. And yet, eventually he ended up as the subject of my first, unfinished MA thesis, and one of the subjects of my (completed and defended) PhD thesis, and ultimately an author whom I translated and edited in his later appearances in Serbia. He is also a spirit looming above and behind many of my horror fiction writings, despite the fact that they are not set in New England but in Old Serbia.

 

In my childhood, in the early 1980s, during my initial investigations into the scarce horror fiction then available in Serbian, Lovecraft was literally unknown. Not a single story by him had been translated by my late teens, i.e. by 1989. Thus my first encounter with him was indirect – it was through the idea of Lovecraft, as re-imagined in an Italian comic series Martin Mystere, the episode “The House at the Edge of the World” (“La Casa ai confini di mundo”, 1982), which I read in the summer of 1986, when I was 13. 

It was a love at first sight: for the first time I encountered the concept of houses haunted not by ghosts or any traditional monster, but by unnamable inter-dimensional entities; it also involved places serving as portals into non-Euclidean spaces, nameless cosmic vistas, alien temples and weird-looking gods/demons. Even from a distance of 35 years, I can safely claim that this episode is one of the most inspired, sinister and clever comic adaptations of HPL’s writings, based more on his spirit than on any particular tales. Up to that point I had not been aware that one was allowed to mix real places and people (Lovecraft himself included) with the fictional ones. I was instantly enthralled by it, and it has remained my favorite approach in my own fiction.

 

Strangely enough, for more than half a century since Lovecraft’s death, none of his fiction had been available in Serbian, and then, out of nowhere, came a sudden boom in 1990-1991. Within twelve months three books were published: a slim and pretty random selection of mostly minor stories 

Prvo izdanje Lavkrafta na srpskom, decembar 1989

was followed by his two major novels, At the Mountains of Madness and The Case of Charles Dexter Ward, the latter accompanied by his essay on Supernatural literature which, at the time, served as a more than welcome guide to authors and works then locally mostly untranslated. While Lovecraft was elsewhere, at the time, mostly relegated to the provenance of small presses and independent publishers, in Serbia all initial three books were published by major, state-owned publishers (Rad and Bigz), or at least state-and-local municipality-funded (Gradina). 

 

The sudden boom of Lovecraft in this region was immediately followed by the explosions of Yugoslavia’s break-up in bloody civil wars. A coincidence? One is left to wonder… Later, when I started writing my own horror fiction, I used HPL’s large-scale entrance into Yugoslavia through Serbia just before the war as a springboard for a mixture of fact and fiction in a story titled “Necronomicon, The Third, Updated Edition” (“Nekronomikon: treće, dopunjeno izdanje”, 2014), where Nyarlathotep, the crawling chaos, comes to the environment ripe for destruction and quickly joins forces with the local politicians.  

Prvi niški Lavkraft: Gradina, jesen 1991

 

My earlier story “Dagon, God of the Serbs” (“Dagon, bog Srba”, 2010) was a playful parable about a country in transition from one type of totalitarianism to an apparent “democracy” which, you guessed it, hides the cosmic evil in plain sight, and where “the new normalcy” of strange cults and weird worship is quickly taken for granted. Black-robed Orthodox priests are easily supplanted by the black-robed cultists who take over the Byzantine churches for human sacrifices and other rituals. The story’s title and central conceit is rooted in an actual medieval document which mentions that Serbs used to worship a god named Dagon.

 

My most ambitious deployment of Lovecraft was in my first novel, In Vivo (Naživo, 2003). I have never been a fan of HPL pastiches or “mythos fiction” written by his epigones, nor did I intend to become one myself. Therefore, in the plot dealing with the occult background of the civil wars and various brutalities in Balkan’s mid-1990s, Lovecraft is explicitly referred to only twice: in a cruel ritual invocation Yog-Sothoth is mentioned as just one of the many names for the Guardian of the Gate, equal to Choronzon (also named); and on the suggestive inscription on a mysterious man’s T-shirt, which after much divining of the hyper-stylized script, says: Nyarlathotep. What I strove for in that novel, rather than puerile “winks” and homage, was to apply Lovecraft’s notions of what constituted good storytelling, with painstaking realism in all aspects except the (suggestions of the) fantastic, with carefully placed hints alluding towards the bigger picture which is never explicitly delineated. Always having in mind Lovecraft’s ideals, I also strove to build a strong atmosphere of doom and gloom, for which Serbia in the 1990s, under sanctions, and affected by inflation, neighboring wars and various forms of degradation, was all too perfect a background.

Prva primena Lavkraftovskog horora u srpskoj prozi

 

As can be divined from the above, Lovecraft’s fiction for me has never been just a repository of cool monsters, demons and other paraphernalia: when I used them literally, it was in a tongue-in-cheek, openly satirical manner, but I mostly avoided them, or used them sparingly, when I was trying to say something more ambitious. It is sad, but true, that when I finally came across all of his writings in the mid-1990s, I found his pessimistic vision about humanity and the universe to correspond with what I’d already seen and felt in my own environment, but also, indirectly, in the rest of the world.

Jedno od prvih ukazanija HPL-a na srpskom: 4 priče u omnibusu, proleće 1990.

 

Yes, it took a full decade between my first encounter of the idea of Lovecraft, in a comic, and actually finding and reading all of his masterpieces, including “The Call of Cthulhu” and “The Shadow over Innsmouth”, because it was pretty difficult or next to impossible buying books in English in Serbia during economic sanctions in the 1990s. However, when a friend brought me a few Lovecraft’s collections from London, my mind was blown. These stories were all that I was imagining and hoping for during those ten years, and then some! This aspect may be hard to imagine for a today’s reader who is one click away from ordering anything by HPL through on-line sellers, or from accessing it online, across the web. But, in the age before the internet and before books in English became reasonably accessible, for Serbian readers Lovecraft was at least twice as esoteric. And yet, I must stress that in my case Lovecraft’s long unavailability was instrumental in whetting my horror appetites and my imagination: before I was able to read his best works, I imagined them, I thought about them and I dreamed them.

Prvi znalački, stručni izbor Lavkraftovih priča na srpskom

 

I was aware of Lovecraft’s denigrating attitude to immigrants, including Slavs, especially Poles, among other races and nations turned monstrous in “The Horror at Red Hook”. I also came across his early story, “The Street” (1920), in which an old Yankee narrator feels a particular repugnance caused by the appearance of a Slavic business venture, “Petrovitch’s Bakery”, in his beloved, ethnically pure WASP town and street. “Of the various odd assemblages in The Street, the law said much but could prove little. With great diligence did men of hidden badges linger and listen about such places as Petrovitch’s Bakery, the squalid Rifkin School of Modern Economics, the Circle Social Club, and the Liberty Café. There congregated sinister men in great numbers, yet always was their speech guarded or in a foreign tongue.” Petrovitch is a common Russian family name, but it is also found often among Serbian surnames.

Prvi Orfelinov Lavkraft

 

This story, admittedly minor, exemplifies the author’s prejudice towards Slavic races, including Serbs, which can be found expressed more explicitly in his essays and letters. For example, talking about “greater Serbia (Jugo-Slavia)“ in a letter to Arthur Harris he describes it as „a relatively unknown Eastern race“ (13 Dec 1918, Letters to Rheinhart Kleiner and Others, p. 237). His ignorance of the region, and the race, are typical of his times, because Serbia, until the outbreak of World War I, was perceived, if at all, as just another insignificant „land behind the great forest“. At least he was willing to admit as much: “I’d hate to admit how little I know about the Slavonic nations, the Tartars, and even of Germany. [...] The Balkans certainly are a hopeless mess, with wide racial variations“ (H. P. Lovecraft to Robert E. Howard, 16 Aug 1932, A Means to Freedom, vol. 1, p. 367). A good example that Lovecraft was far from alone in such estimate, and with similar arguments, is found in Howard’s letter from 9 Aug. which actually instigated the above statement, where he says: “But what a tangled mess and confusion Balkan history is! And what a mixture of blood-strains the average Balkan must be! Celtic, Roman, German, Slav, Greek, Mongol, Turkish – no wonder they’re always ham-stringing each other” (A Means to Freedom, vol. 1, p. 345).

Novi, moj prevod jednog od najboljih horor romana svih vremena

 

A “hopeless mess“ is a phrase which could just as easily be used to describe Lovecraft’s anti-Slavic rant in his letter to the Gallomo, of 6 Oct 1921, in which he claims: “(I) do not think any Slav nation will rise even to semi-civilisation. Whatever the Slav conquers will be lost to civilisation, for the race-stock is deficient. Slavs are emotional and irrational…“ (Letters to Alfred Galpin, p. 112). Still, I did not mind the implications of his private rants nor his published, fictional diatribes, for several reasons. First, I do not self-identify as a Serb so fully and unreservedly that I would take such minor offences, clearly based on Lovecraft’s meager acquaintance with this subject (and on unfortunate race theories about Germanic and Anglo-Saxon supremacy, widespread in his times) as obstacles for my reading enjoyment,even in such a poor and shallow parable as “The Street”. Second, most of my favorite authors held some questionable views or had lifestyle choices which I may not fully condone (M. De Sade, E. A. Poe, L. F. Celine, W. Burroughs, T. Bernhard), yet it never occurred me to “cancel” them or stop reading their fictions because of certain aspects of their thoughts or deeds which I did not share. Third, from reading HPL’s letters I realized the expanse of his mind, which included willingness to amend his ideas based on new findings, and felt certain that, if only he’d had a chance to meet some great Serbs who lived and worked in USA at the time, like Nikola Tesla or Mihajlo Pupin, he’d be more respectful, and perhaps even eager to enjoy some pita, or burek, from “Petrovitch’s Bakery”.

 

Burek (sa sirom, naravno)

With only slightly bigger exposure to those “aliens”, he wouldn’t have perceived them as “sinister men” nor would he have feared their speech as “guarded” and “foreign”. After all, Tesla with his mysterious personality and public exhibitions of the new electric power may have at least partially inspired his conception of Nyarlathotep as a sinister “itinerant showman” with nightmarish exhibitions and performances… This connection, first suggested by Will Murray in his essay “Behind the Mask of Nyarlathotep”, is found by S. T. Joshi to be likely (see his “Explanatory notes” in H. P. Lovecraft, The Call of Cthulhu and Other Weird Stories, Penguin, 2002, p. 369). Had Lovecraft actually met Tesla, say, during his stay in New York, he might have even befriended the eccentric, reclusive and world-weary Serbian genius whose attitudes towards humanity, wealth and sex, among others, were rather similar to his own. Perhaps based on such an acquaintance a more benevolent character would have been created: someone closer to his good professors and scientists than to avatars of the Old Ones. 

 

In any case, when in 2008 the opportunity arose for me to edit the first ambitious selection of Lovecraft’s best horror tales in Serbian, in a large format 600-pages hardcover with original illustrations, titled Nekronomikon, I accompanied the tales with my introduction, a lengthy afterword, annotated bibliography, detailed author’s biography and chronology of his entire opus, so that Serbian readers could, for the first time, see the full scope of his poetics and the literary context which shaped it. This was continued in a series of books (twenty five so far), named “Poetics of Horror”, for which I edited two more selections of Lovecraft’s stories, plus I did a new translation of Mountains, and among the authors I presented, most of them for the first time in Serbian, were many of his major influences (Machen, M. R. James, Blackwood, Hodgson) and followers (Ligotti, T.E.D. Klein).

 

Nekronomikon had three editions so far, each slightly different in content and design, and sold in almost 4.000 copies. His other collections are also in high demand. Serbs have embraced the scribe from Providence and his cult in this country is now quite strong. From a virtual unknown, thirty years ago, he grew into a cult figure in the 21^st century’s first decade, while now his name on the covers guarantees sales comparable to those of better known genre bestsellers. A nice feat for a spirit who, for more than fifty years after departing the body, evaded this part of the world. Once he was finally summoned to Serbia, he was not received as a foreigner and outsider, but as a long-lost prophet of doom whose bleak vision became immediately understandable and relevant.  

DIVLJA KAPELA je izašla iz štampe!

Dragi moji, došao je najzad i taj dan: moja prva zbirka priča, DIVLJA KAPELA i druge priče izašla je iz štampe!

Sinoć, 30. maja, dobio sam prvih stotinak primeraka, a ovih dana stiže mi i ostatak.

Jutros, 31. maja, već sam poslao prvih pedesetak paketa, i što pre šaljem i ovo ostalo.

Nisam slao po redu u spisku, iako inače tako radim: prvo sam slao najveće pakete (onima koji su naručili više knjiga) i post expres, i nekoliko u inostranstvo, jer me hvata paranoja da bi poštarina mogla poskupeti od 1. juna, a ako se tako desi – ovo su paketi na kojima je poštarina skuplja pa bi poskupljenje najviše udarilo i mene i vas.

Naravno, možda i ne bude poskupljenja – na sajtu pošte sada ne pominju ništa o tome – ali, što je sigurno – sigurno. Vidite i sami kakva su luda vremena, sve cene divljaju i… jbg.

Ono što sam otkrio jutros jeste da je pošta počela da naplaćuje koverte za post expres. Za najmanju, meku, traže 9 din, a one veće su skuplje, idu naviše, kartonske su 25 i 35 čini mi se.

Srećom, imao sam neku zalihu koverti dok su ih davali dž. tako da nema potrebe ništa da doplaćujete vi koji ste se do sada pretplatili i uplatili: to će pogoditi one koji se pretplate od danas pa nadalje i žele slanje post expresom.

Dakle, ako još uvek nemate ovu lepoticu u svojim rukama, odnosno niste se pretplatili – šta čekate? Da se rasproda? Da poskupi? Da stane rat u Ukrajini?

Ako se još dvoumite, evo dole kako izgleda listanje knjige, naživo, u 3-D.

DIVLJA KAPELA košta 800 din + ptt (izaberite Prepor. tiskovinu ili Post expres).

Još uvek imam i NAŽIVO (900 din; još samo tuce primeraka, i onda ode!), PROKLETIJE (900 din; još nekoliko stotina) i KULT GULA (900 din; još 20-ak).

Pišite mi na stari dobri mejl dogstar66 at yahoo dot com

A ako ste se ranije pretplatili a niste kod kuće u narednim danima i nema ko da primi pošiljku za vas, javite mi to smesta.

Psiho protiv DIVLJE KAPELE!

Evo malog apdejta oko moje nove knjige: prvih 100 komada sam dobio u ponedeljak uveče i poslao 50-ak u utorak i još 50-ak u sredu. Mnogi su ih već dobili (Post expres), a ponekima još putuje i dobijaju primerke polagano ovih dana (preporučena tiskovina).

Međutim, ostatak tiraža, koji je po dogovoru i obećanju već trebalo dosad da dobijem – još nemam u svojim rukama. Razlog: preko dana su česta isključenja struje u tom selu na periferiji Niša gde se nalazi štamparija, a to je tako zbog nekakvih radova, neki put se gradi tamo, šta li, i zato štampar nikako ne uspeva da pokrene i aktivira te mašine dovoljno dugo da dovrši posao oko koričenja, šivenja i lepljenja odavno odštampanih knjižnih blokova i korica.

Dakle, molim vas za razumevanje prema brže-jače-bolje napretku Srbije i besomučnoj gradnji puteva na sve strane, i gde treba i gde ne treba, zbog čega rad „moje“ štamparije, eto, malo trpi... Poslednje obećanje od štampara, od petka popodne (3. jun), glasi da dobijam ostatak tiraža u ponedeljak: a ako se to zaista desi, sledećih 50-ak paketa šaljem već u utorak…

 

Da li će biti promocija?

Uh, ne znam, preokupiran sam i drugim stvarima ovih dana – radim na organizaciji horor festival u Doljevcu kraj Niša (1-3. jul), ovih dana će zvanična obznana o tome! – i zato ne stižem time da se bavim.

Mislim da će prva promocija KAPELE biti na Draža-festu, odnosno Art-Anima festu u Poletu, u Bg, u utorak 5. jula.

Stay tuned, ne mrdajte odavde i znaćete sve što treba znati!