SATAN'S SKIN, aka BLOOD ON SATAN'S CLAW

ĐAVOLJA KOŽA

Režija: Piers Haggard, UK, 1970

Scenario: Robert Wynne-Simmons

Uloge: Patrick Wymark, Linda Hayden, Barry Andrews, Avice Landone,Simon Williams…

Trajanje: 100'

Žanr: Horor

Englezi se mogu pohvaliti da su rodonačelnici gotskog žanra, pra-oblika današnje horor književnosti, a ni njihovi doprinosi filmskom hororu nisu zanemarljivi. Njihova bogata (pra)istorija i pagansko nasleđe, kao autentično engleski izvori horora, na žalost, retko su doticani i obrađivani, kako u književnosti tako i na filmu. U književnom hororu poneko osvrtanje na pagansku prošlost još se i može naći u pričama A. Makena, Šeridena LeFanua i M.R. Džejmsa (ili, u modernom hororu, ponegde kod Barkera i Kempbela); na filmu, čini se, Englezi su ipak više voleli da kroz fantastiku govore o drugim, dalekim i egzotičnim zemljama, ili da svoje priče smeštaju u istorijski neodređen i slobodan seting 'Engleske'. U najređim slučajevima, težili su da horor povežu sa represivnim strujama istorijski vrlo bliskog, viktorijanskog perioda.

Sve u svemu, može se govoriti o tri filma, nastala u Engleskoj, koja na različite načine pristupaju preispitivanju engleskog paganskog nasleđa i veštičarenja, i odnosa prema njima. Najbolji, najefektniji, tehnički i umetnički najkompletniji od njih svakako je ČOVEK OD PRUĆA (The Wicker Man, r. Robin Hardy, 1973.), o puritanski nastrojenom policajcu koji na škotskom ostrvcu istražuje nestanak devojčice a nalazi paganski kult. Druga dva su istorijski horori, smešteni u davnije periode: jedan je NEMA MILOSTI ZA KRVNIKA (The Witchfinder General, r. Michael Reeves, 1968.) i dešava se u 17.veku, tokom engleskog građanskog rata, gde bez uvijanja prikazuje užase lova na 'veštice' počinjene od stvarne, istorijske figure, Metjua Hopkinsa. Drugi film je, naravno, povod ovog teksta - poznatiji pod američkim eksploatacijskim naslovom BLOOD ON SATAN'S CLAW, njegov pravi, engleski naziv je i bolji i primereniji: SATAN'S SKIN. Pre no što se posvetimo njemu, vredi ukazati na činjenicu da nijedan od ova tri filma nije nastao u Hamer produkciji: prečesto se ona kod laika smatra sinonimom najvrednijeg u engleskom hororu, iako se u svim validnijim studijama upravo The Wicker Man i The Witchfinder General, kao proizvodi malih producentskih kuća (British Lion, odnosno Tigon), bore za titulu najboljeg engleskog horor filma ikada. U senci ova dva remek dela, Đavolja koža (produkcija: Chilton Films i Tigon British Film Productions Ltd.) naslov je nepravedno zapostavljen, i širem krugu fanova slabo poznat.

Film počinje intrigantno: momak, orući njivu, pronađe neobične telesne ostatke nečega između životinje i čoveka (naročito je grozan pre-fulčijevski krupni plan očuvanog oka u duplji, po kome gmiže poveći crv!). To je početak niza dešavanja podjednako neshvatljivih akterima kao i gledaocu: 'nešto' uplaši devojku na tavanu usred noći toliko da izgubi razum; ogrebavši, u mahnitosti, drugu ženu, učini da i ova postane neuračunljiva i da, prosto – nestane (do kraja filma ne sazna se ništa više o njoj!); na istom tavanu zlosrećnog mladoženju stežu neljudske kandže, a kad se odbrani nožem – shvati da je odsekao sopstvenu šaku. Lokalna devojka postaje zlokobna zavodnica, oko sebe okuplja decu iz sela, a sve to izgleda ima neke veze sa crnim krznom koje se javlja na telu nekih od njih… Tek u drugoj polovini filma razotkriva se jedan od originalnijih (mada, ne naročito smislenih) načina Sataninog povratka: on se 'rađa', deo po deo, kroz tela dece iz sela. Oni koji dobrovoljno odsecaju 'Đavolovu kožu' postaju (invalidni) članovi sekte, pa adekvatnih delova tela lišavaju one nevoljne da sarađuju…

Film je odlično režiran, gluma je daleko iznad proseka, likovi i situacije uglavnom dovoljno intrigantni da se radnja prati sa interesovanjem (što se ne može reći za većinu Hamerovih filmova, krcatih šablonskim likovima i situacijama lišenim svakog nadahnuća i saspensa): posebna prednost je u tome što se niko u filmu ne ističe kao glavni junak, odnosno heroj. Neki likovi su naglašeno ambivalentni, poput Sudije, koji na početku boravi na ivici parodije, da bi na kraju, prilično neubedljivo, kao od šale porazio Satanu. Osećaj autentičnosti perioda savršeno je postignut i na makro planu (kostimi, scenografija, šminka,…) i na mikro nivou (dijalozi, smisao za detalje u tadašnjim nazorima, običajima i ponašanju ljudi…), tako da je film lišen izveštačenosti koja preovladava velikom većinom Hamerovih 'gotika' ili holivudskih 'istorijskih' filmova, gde su samo makro-elementi 'autentični', dok su mikro-činioci 'modernizovani'. Umesto eksterijera snimanih u studiju ili njegovom dvorištu, ĐAVOLJA KOŽA je snimana na lokacijama koje još uvek raskošno dočaravaju lepotu nekadašnje zelene, agrikulturalne Engleske, sa senovitim putevima, bogatim oranicama i mračnim šumama koje kriju pred-hrišćanske bogove i demone.

Na žalost, zbog svega onoga što je pogođeno bez greške, teže padaju nedorađenosti koje relativizuju rečene kvalitete: najveći nedostatak je idejna nekoherentnost i nedorađenost scenarija. Za razliku od Rivsovog i Hardijevog filma, Hagardov, kako izgleda, nije dovoljno svestan svojih implikacija. Ambivalentno oslikani likovi čine se pogodnim za ilustrovanje (i kritiku) tadašnjih autoriteta, verske zatucanosti, psihologije i morala rulje. Sudija je u početku prikazan kao rigidan, uskogrud, ograničen, nekompetentan, gotovo-komičan, dok je Sveštenik još neodređeniji: mračnog i ispijenog lika, sa zmijom oko ruke, u jednom nadahnutom (ili sasvim slučajnom?) prizoru vidimo ga kako na čas veronauke ulazi iz djavolski-grimizno osvetljene crkvene prostorije, a kasnije na jedvite jade uspeva da odoli zavođenju gole, maloletne konkubine.

Niz drugih detalja kao da ukazuje na moderni, mladalački, anti-autoritarni, anti-zatucani stav. Recimo, u mračno-komičnoj sceni u kojoj grupa seljaka baca nabeđenu vešticu u vodu, radi 'testa' (ako pluta – veštica je, ako tone - nevina je); ona potone, i oni tek tada shvataju da su ubili nevinu ženu. Ali, kada se seljaci udalje, telo se pojavi na površini, i dobronamerni momak (orač s početka) je spasava – samo da bi se ispostavilo da je Đavolja koža i na njoj, i da je, implicitno, rulja bila u pravu. U još nekoliko slučajeva nalazimo situaciju poput ove, u kojoj se naizgled preispituje zatucanost i autoritet, samo da bi se ispostavilo da su nosioci reakcionarnih tendencija u pravu – što kulminira završnicom u kojoj Sudija sa dvoseklim mačem juriša i bez problema uništava Satanu i oslobađa zavedenu mladež. Zbog ovoga se film, u krajnjem zbiru, čini kao plod tadašnjeg (post-1968) trenda straha od dece i omladine, i osećaja sve većeg jaza između roditelja i njihove dece – osećaja gubljenja kontrole nad decom čiji ideali starijima postaju toliko neprepoznatljivi da bivaju identifikovani sa demonskim (Isterivač đavola, Predskazanje, Živo je, Ko bi mogao da ubije dete, Iza vrata, Antihrist, itd.).

Čak i ako na trenutak zanemarimo ideološku problematičnost, teško je preći preko nekih dramaturških i režijskih propusta: scenario je epizodičan, bez glavnog lika ili jasnog narativnog toka, i u tom vrludanju se likovi prečesto gube (Zašto prva 'žrtva' samo poludi i završi u ludnici, bez Đavolje kože? Gde i zašto nestaje ogrebana tetka?…) ili od komičnih naprasno postaju junački (Sudija, a u manjoj meri i pop). Scene strave su neujednačene: jesu nabijene natprosečnom zlokobnošću, ali su mestimično prekratke, zbrzane, sa potencijalom nedovoljno iskorišćenim, dok u nekim sluačjevima zaista zahtevaju preteranu suspenziju neverice. 

Školski primer: mladićeva nesuđena nevesta vidi nešto na tavanu, i poludi. To je dobro: volim kad ljudi polude od susreta sa velikim užasom, umesto da samo slegnu ramenima i nastave dalje. Njen momak iduće noći ode gore, čuje šumove ispod poda, i čini jedan od najuvredljivijih horor klišea: gura ruku u mrak da vidi šta je (iako ima sve razloge da veruje da je nešto opasno)! Naravno, neko čudo s kandžama ga napadne, on navali veliki sanduk na podne daske, a onda – možete li da verujete?!- 'ladno legne da spava metar dalje od tog očigledno neljudskog stvora!!!

Kraj filma je dramaturški najteže okrnjen, jer je toliko zbrzan da deluje 'nalepljeno', tj. u poslednji čas izmenjeno: ako i oprostimo preveliku elipsu koja usledi nakon odlične scene u kojoj Đavo dolazi po poslednji deo svoje kože, na nozi orača (što je minimalistički implicirano samo kroz sve glasniji bat koraka na stepenicama), poraz Satanista je toliko nevešto zbrzan da to nema pandana u istoriji horora: u jednom trenu, Satana je na vrhuncu moći, materijalizovan, jak, sa desetinama sledbenika, u sledećem- Sudija iskače pred njih, vitla mačem, i bez otpora, bez borbe, bez gušanja, natakne Princa Tame na sečivo, kao neko svinjče, i baci ga u vatru.

Kraj.

Kvaliteti ovog filma ipak su preveliki da bi se tek tako zanemarili: životnost i autentičnost mizanscena, odlična gluma, smisao za detalje, originalna premisa i redak osećaj opipljive korupcije i prodora Zla, sjajna muzika i zvučni efekti (glas Đavola u ovom filmu odrađen je vrstom distorzije kakvu nigde nisam čuo, i zaista je jeziv!)… Nažalost, idejna i dramaturško-režijska proizvoljnost umanjuju ove kvalitete, a dubiozni eksploatacijski elementi ih dodatno relativizuju (recimo: prelepa zavodnica Linda Hejden je, u vreme kada se potpuno gola pojavila u filmu, imala 17 godina; takođe, film sadrži predugu i nepotrebno brutalnu scenu silovanja druge maloletnice, i komotnije bi se smestila u hipotetični nastavak PLJUJEM NA TVOJ GROB nego ovde, gde ni na koji način ne služi priči, budući da je njeno silovanje proizvoljno i nebitno za dobijanje komada Đavolje kože…). Pomenuti nedostaci sigurno su zaslužni što je ĐAVOLJA KOŽA nepravedno zapostavljen i slabo poznat film, ali je zbog svojih još brojnijih kvaliteta svakako vredan pažnje ljubitelja horora.

Koliko mi je poznato, ovaj film nije prikazivan u Jugoslaviji/Srbiji, ali je zato u međuvremenu postao dostupan na divxu.

(Ovaj text prvobitno objavljen u magazinu ZNAK SAGITE br. 13)

Penn & Teller BULLSHIT!

SRANJE! Pena & Telera (Showtime)

"Vjerovanje u natprirodno porijeklo zla uopšte nije neophodno;

sâmi ljudi sposobni su načiniti svako zamislivo zlotvorstvo."

Džozef Konrad, Pod zapadnim očima

Pen i Teler, popularni skeptični duo iluzionistâ iz Vegasa, tvorci su pseudo-dokumentarca koji im stoji na pameti, ako im je vjerovati, već nekoliko decenija samo bez dovoljno hrabrog TV kanala što bi im stao u zaleđinu. Početkom 21. vijeka kablovska TV kompanija Showtime (trenutno prednjače sa serijama “Californication”, “Tudors”, “The L Word”, “Dexter” i “Weeds” i, kao i HBO, pretežno su na strani demokrata) ponudila im je unosan angažman na TV-u, s tim što je u međuvremenu najavljena i sedma sezona ovoga remek-djela, momentalno najduže davanog programa na toj stanici.

Pravično nazvan Bullshit!, ova seriozna, ekstremna i nadasve kolerična predstava naizgled ima jednostavan koncept: naći popularni fenomen, locirati mu trulu srž tako što ćete intervjuisati nekoliko njegovih fanatičnih proponenata (i prikazati ih na djelu) i potom ga proglasiti sranjem! vlastitim dobro odvaganim kontra-argumentima; dakle, ne radi se o kontakt-programu. Kredo Sranja! dâ se nazrijeti već u prvim sekundama prve episode. Pen Žilet sjedi pokraj nadgrobne ploče Harija Hudinija simbola univerzalnog skepticizma i iluzionizma, i daje nam sljedeći monolog: “Hari, možeš li povjerovati? Isto ono SRANJE koje si i sâm konstantno i temeljno opovrgavao skoro prije sto godina, i dalje se nastavlja. Štaviše, ono doživljava neki novi gromoglasni uspon i u današnjem svijetu. (okreće se kameri) Vidite? Prilično je lako pričati sa mrtvima, međutim dobiti odgovor od njih – najveći je problem.”

“Odlučili smo da pohvatamo što je moguće više seratora”, kazaće Pen odmah nakon prve špice. “Naravno, i nas dvojica smo poznati kao ljudi koji znaju da slažu i preveslaju mnoge, pa se postavlja pitanje zbog čega smo onda izabrali da pišamo po drugima sličnoga kova. Zato jer mi, za razliku od svih ostalih, priznajemo da vas lažemo. Takođe, primijetićete na ovom mjestu više psovačine nego što je uobičajeno za nas, no to nije zato jer je ovo Showtime i što želimo, možda, da vam skrenemo pažnju na sebe. U pitanju je striktno zakonska stvar – odnosno, ako neko imenuje izvjesnu osobu lažovom ili prevarantom, taj može biti tužen i, shodno tome, na sudu može izgubiti mnogo novca. Ali sa riječima kao što su pizdurina i dupeglavac, nalazimo se na sigurnom tlu. Isto je i sa riječju prevara. Kada istu stvar preimenujemo u SRANJE, nekim čudom nećemo biti u prilici nikome da odgovaramo. Stoga, ako nam oprostite zbog skatološkog jezika, pokušaćemo ovdje da govorimo o istini a da pritom ne budemo u prilici pola života da provedemo na sudu zahvaljujući lezilebovićkim jebenim tužibabama.”

Prva emisija Sranja! prikazana je u januaru 2003. i bavila se ljudima koji tvrde da imaju stalnu komunikaciju sa mrtvima, nešto na čemu je Hari Hudini, gdjegod bi po svijetu gostovao, redovno opovrgavao (istovremeno, svojoj supruzi je ostavio tajnu riječ koju će joj, nakon smrti, ponoviti preko medijuma, što se nije dogodilo; tzv. medijumi samo su mogli da nagađaju o kojoj se riječi radilo i Hudinijeva žena nikada za života, kao što je to njen muž i pretpostavljao, nije dobila tačan odgovor).

Prikazavši medijume na djelu i, još fascinantnije, prikazavši naivne ljude koji, ponešeni bolom zbog gubitka najbliže osobe, daju novac šakom i kapom ne bi li dobili bilo kakav znak sa onoga imaginarnog svijeta da njihova voljena osoba, u stvari, nije umrla, nadasve je očevidno da Pen i Teler zaista rade na tome da publici što jezgrovitije – u 25 minuta – predstave najveće današnje fascinacije onakve kakve one zbilja jesu: kao hrpu oportunog sranja.

Eksponenti predloženih šarada, ne bi li djelovali što profesionalnije, ređaju svoje nedokazive statističke brojke koje se, zatim, porede sa onim opšteprihvaćenim – i obično se u tom slučaju radi o dva različita svijeta. Mnogi idioti koji se pojavljuju u ovoj emisiji čine to, jasno je, iz pretežno ekonomskih pobuda, ne bi li izreklamirali svoju prevaru i pojavili se na TV-u, i možda uzgred na sudu dobili koji dolar od kanala Showtime. Nikome se, navodno, ne prilazi a da mu se ne kaže o čemu se radi i kako će to, na kraju krajeva, biti predstavljeno na TV-u. Premda, i poslije toga, redovno na račun Sranja! stižu desetine i desetine neosnovanih tužbi od već intervjuisanih ljudi.

Sranje! je eventualno doseglo veliku gledanost, koliko zbog urnebesnih komentara i sirovog, necenzurisanog pristupa temama (čak i na kanalu Showtime prikazuje se poslije 23,00h, prevashodno zbog učestale totalne golotinje i brutalnih snimaka nasilja i operacija, znači ponajmanje zbog jezika), toliko i zbog novog vida liberalnog, demokratskog pljuvanja po svemu što je američko i što je popularno da danas, naročito nakon napada na Svjetski trgovinski centar 11. septembra 2001, bude sveto. S druge strane, Pen i Teler ne kriju da su zagriženi patriote, i možda više od toga. Oni vole Ameriku i sve što ona treba da predstavlja. Oni se takođe, iz nekog razloga, naročito diče NASA-om.

Bez obzira što sebe zovu libertarijancima, ljudima koji vjeruju u doktrinu slobodne volje i koje je veliki Džordž Karlin, uzgred budi rečeno, redovno u svojim knjigama i stand-up-ovima nazivao elitistima i izdrkotinama, Pen i Teler se trude da mnogo ne šljive standardne konspiracije o globalnom zagrijavanju i – to se makar pokazalo – sve ono što može nauditi njihovoj voljenoj domovini.

U trećoj sezoni sezoni tako imamo temu o konspiracijama, jednu od najtraljavije odrađenih, gdje su u dvadeset pet minuta pokušali opovrgnuti tri primarne američke zavjere: da nikada nismo bili na Mjesecu, da iza Kenedijevog ubistva ne stoji nikakva konspiracija, i da Napad iz 11.9.2001. nije odradila američka vlada.

U najmanju ruku, pokazalo se da su ove tri teme isuviše tvrd zalogaj za dotičnu četu truista i ono što čudi jeste zbog čega za svaki segment nije ostavljena po jedna kompletna epizoda, jer tako velike interesantne stvari doista zaslužuju da se o njima naširoko razglaba, a i da bi zbog toga imali dodatnog jakog materijala za naredne sezone. Ponekad je samo potrebno dovesti nekoga ko je izgubio rođenog brata u Svjetskom trgovinskom centru ili vatrogasca koji je istoga dana pri rušenju zgradâ izgubio nogu – i stvar bi obično u startu bila riješena; neko bi od njih kazao da je nečuveno da neko može i pomisliti da 19 kojakakvih otmičara nisu imali šanse da prevaziđu američku vazdušnu odbranu od 40 milijardi dolara (činjenica je da je 9 od tih 19 tzv. terorista ostalo u životu). Majkl Mur se mnogo ne cijeni u Sranju! Pena i Telera, toliko je sigurno.

Ovakvim tretmanom pojedinih stvari – svakako rijetkih u odnosu na ono po čemu naveliko treba udarati i raskrinkavati – Pen i Teler pokazuju da im patetika i niski udarci nisu nepoznati (ponekad u ovakvu procjenu treba spomenuti i izvjesnu netemeljnost). Kako god bilo, upravo to je i ornamentalna čar njihovog šoua: dok tretiraju optužene kao morone, što, u velikom broju slučajeva, oni to i jesu. Ništa manje netemeljno je, recimo, odrađena i emisija o nevalidnosti i besciljnosti Biblije, u drugoj sezoni, gdje su dovedeni skaredni ljudi što misle da ju je bog zbilja diktirao ljudima, dok na drugoj strani, između drugih, imamo urednika naučnog časopisa Skeptik, Majkla Šermera, koji vjeruje da ima istorijskih dokaza da je osoba pod imenom Isus Hrist postojala, ali zato nipošto ne vjeruje da i piloti na nebu s vremena na vrijeme umiju da vide i kamkorderom snime NLOe.

Naposljetku je emisija o Bibliji jedna od boljih epizoda Sranja! u kome je tzv. knjiga na knjigama mogla biti prikazana u daleko gorem svjetlu, i to bez mnogo eksperata već samo sa istorijski provjerenim informacijama. “Rečeno nam je da 4/5 američkih domova ima Bibliju u kući. Idite i uzmite je. Hajde! Uzmite ovu vražju knjigu i onda čitajte sa nama jer nećete vjerovati što je sve tu zapisano, a posebno oni što je navodno znaju napamet."

Nagla TV-popularnost Pena i Telera (oni već odavno zarađuju milione u vlastitim iluzionističkim predstavama u Las Vegasu) dovela ih je, ironično, i na jednu od najprodavanijih knjiga na Amazon.com-u u posljednje dvije i po godine. To se dogodilo na jesen 2006. godine kada je publikovan bestseler Iluzija o bogu čuvenog engleskog biologa Ričarda Dokinsa, što je bilo pravo malo čudo za fundamentalističku hrišćansku zemlju kakve su danas Sjedinjene Države. Pen i Teler, zajedno sa još nekolicinom poznatih naučnika, profesora, akademika i pisaca, dali su svoj mikro-panegirik, odosno blurb, na poleđini Dokinsovog prvog izdanja: “[…] Ako ova knjiga ne promijeni svijet, onda smo svi ozbiljno nadrapali.”

Od Dokinsove knjige i emisijâ sličnog sekularnog sadržaja – istina, u veoma jadnom broju – krenula je pohvalna najezda zamamno pouzdane literature o ateizmu u Americi. Nedavno je i jedan izvanredni ateistički dokumentarac dospio i u bioskope, Religulous Bila Mara i Larija Čarlsa, inače esktremno rijedak slučaj ,gdje popularno kontroverzno lice sa HBO-a, Bil Mar, otvoreno govori da Isus Hrist nikada nije bio istorijska ličnost, što je možda i najveća tabu-tema kada je u pitanju novi američki sekularizam (Dokins, recimo, vjeruje da je postojala ličnost sa tim imenom). Dotle čak ne ide ni Bart Erman, jedan od najvećih hrišćanskih istoričara i teologa koji je u međuvremenu izgubio vjeru i u najnovijoj knjizi, Jesus Interrupted: Revealing the Hidden Contradictions in the Bible (And Why We Don't Know About Them), nije eksplicitno osporio Isusovo postojanje koliko je samo nabrajao sve vezano za njegove opštepoznate kontradiktornosti u Novom Zavjetu – što, opet, dosta govori i o toj temi.

“Pa, mi i jesmo evanđelijski šou”, kaže Pen, “i mi radimo isto što rade i religiozni fanatici na TV-u. I oni vam propovijedaju istinu, ali onakvu kakvom je oni vide, dok najposlije isti oni, za razliku od nas, nemaju vrhunski istraživački tim. Stoga definitivno pročitajte Bibliju jer nam nikada nije trebalo toliko ateista kao sada, a čitajući ovu brutalnu, jadnu knjigu zasigurno ćete postati jedan.”

Biblija, medijumi, hipnoza, svjetlost onoga svijeta prilikom pada u kliničku smrt, alternativna medicina, ljudi kidnapovani od strane reptilijanskih vanzemaljaca, legende o dijetama za mršavljenje, parkinzi za hendikepirane, besmislenost zakona o imigraciji, fanatični ekolozi, Greenpeace, table za prizivanje duhova… Samo su neke od tema koje su inteligentno i bez iole pijeteta obrađene u šestogodišnjem serijalu jeretičkog Sranja!.

Značajne poene Pen i Teler dobili su smisleno raskrinkavajući feng šui i osobe koje ne vole da psuju, zatim mitove o porodičnim vrijednostima, obrezivanje, istjerivače duhova i znakove koje bog i njegovi apostoli zajedno sa anđelima redovno – nama, poniznim ljudima – šalju sa nebesa; dodajmo tome i seksualnu apstinenciju protiv koje Pen i Teler imaju toliko toga da saopšte, i pornografiju kojoj su, kao i svi mi normalni ljudi, pozitivno naklonjeni. Uostalom, jedna od najboljih epizoda govori o mladim američkim izviđačima gdje je kristalno jasno naznačeno da se u stvari radi o jednoj fundamentalističkoj sekti što u svoje redove naprosto ne prihvata ateiste i homoseksualce; isto se može navesti i za udruženja alkoholičara – Alcoholics Anonymous – koja očito nikome ne pomažu da se liše svojih zluradih navika, ali zato postojano rade na nametanju religije slabim, ranjivim ljudima.

Najslabija sezona je posljednja, šesta. Osjeća se umor pri odabiru tema, dok neke uopšte nikada nije trebalo podmetnuti na TV, pa tu nalazimo: pretjerano skupa, nedjelotvorna sredstva koja će pomoći insomničarima; nedjelotvornost NASA-e pri (skorim) budućim pokušajima da pošalje prve astronaute na Mars; o delfinima kao ljudskom vidovnjačkom pandanu u morima; o bolesnim nostalgičarima koji žale i zbog toga i dalje pokušavaju da žive u prošlim vremenima; … Na kraju su iluzionisti ipak podigli rejting epizodom o tzv. ekološkoj krivici gdje su donekle i preinačili svoje mišljenje o globalnom zagrijavanju.

U nekoj od prethodih sezona stali su na stranu ljudi koji zagovaraju da globalno zagrijavanje generalno ne postoji. Ovdje, u šestoj sezoni, izjavili su da globalno zagrijavanje očito postoji (jer za to, dakako, imamo i kristalno jasne dokaze), ali da je nemoguće utvrditi zbog čega se to događa, što je najvećim dijelom i istina. U istoj epizodi s pravom su napali najfamoznijeg od svih zagovornika globalnog zagrijavanja, Nobelovca Ala Gora, i pokazali na koje sve načine, po pitanju globalnog zagrijavanja, on zarađuje novce na račun naivnog stanovništva, što je donekle doista bilo šokantno. Kao što se uostalom i očekivalo, Al Gor se nije odazvao na njihov poziv da učestvuje u emisiji, jer mu je raspored navodno bio prebukiran.

Za kraj valja napisati da ima još toliko toga što Pen i Teler jedva da nisu ni dotakli: ozbiljna religiozna pitanja: takozvanog Isusa Hrista, i podvrgnuti istini njegovo fiktivno postojanje u jednoj čitavoj emisiji (u epizodi, recimo, o Bibliji uopšte nije navedeno da su jedina dva pasusa o tzv. Hristu kod jevrejskog istoričara Josifa Flavijusa interpolisani tokom 3. vijeka nove ere i da nemaju nikakve smislene veze sa ostatkom Josifove knjige; štaviše, najstariji primjerci Josifovih tekstova, kao i mnogih drugi prastarih jevrejskih svetih knjiga, nalaze se u Vatikanu…). Šlag na torti trebao bi da bude i Lurd, katoličko mjesto čudesa čijim je licemjerstvom bio zgrožen i antiklerikalni skeptik i realista, Emil Zola, kada je i napisao skandalozni dvotomni raritet Lurd nakon posjete tome svetilištu 1892. godine, davno preveden i kod nas, i čijim bi tekstom trebala započeti ta epizoda.

Takođe bih volio da vidim i negativnu stranu potcijenjenog dokumentarca America: Freedom to Fascism (2006) Ričarda Rusoa, kojem bi voditelji sigurno pripisali epitet sranja i stali na stranu države, pretpostavljam, iz prostog razloga jer je ovako nešto jednostavno nemoguće poturiti javnosti. U pitanju je razumna i dokazima potkrijepljena tvrdnja da nikada nije izglasan zakon – uoči neustavnog osnivanja sistema Federalnih rezervi – i da, u suštini, ne postoji zakon po kojem su Amerikanci prinuđeni da plaćaju porez. Naravno, na drugoj strani imamo ozloglašenu američku Poresku službu što kroz mirijade pravila i regulacija na sud, ili u zatvor, može da odvuče bilo koga ko im ne iskaže “dobrovoljnu poslušnost”.

Kako god bilo, slagali se sa njihovim mišljenjima ili ne, Pen i Teler duo ostavlja doista moćan trag ovim konceptom. Emisija za kojim vjerovatno žudi svako racionalno društvo na planeti, no isuviše radikalna i iluminirajuća da bi se ikada mogla pustiti u etar.