четвртак, 21. јануар 2010.

DELLAMORTE DELLAMORE (1994)


(Dellamorte Dellamore, Italija, 1994)
Režija: Mikele Soavi
Scenario: Đovani Romoli, prema romanu i stripu Ticijana Sklavija
Uloge: Rupert Everet, Ana Falki, Fransoa Hadži-Lazaro, Fabiana Formika...


**** 
4+


Kada se govori o filmovima po stripu, obično kao prva asocijacija dolaze mišićavi momci u tesnim trikoima koji se bore protiv megalomanskih zlikovaca sa pompeznim planovima za osvajanje/uništenje sveta. Supermen, Betmen, Spajdermen... Dardevil, Catwoman... Čak i Helboj, najnekonvencionalniji od svih njih, još uvek je Dete Pakla, crvena gromada sa dugim repom i slomljenim rogovima na čelu: ukratko - 'veći od života'.

Dilan Dog, glavni junak istoimenog stripa (i predloška za ovaj film), nije ništa od toga. Običan čovek bez ikakvih specijalnih moći – sem veštine da upada i izvlači se iz najjezivijih horor avantura a da to ne ostavi vidljivijeg traga na njegovoj psihi. On nema čak ni mišiće jednog Bleka Stene, ili Zagora – u sukobu sa ljudskim protivnicima neretko dobija tvrđi kraj pesnice. Cinik i pomalo melanholik, ovaj simpatičan momak bavi se istraživanjem natprirodnih pojava (uključujući i zavođenje jednako misterioznog ženskog soja) kao jedinom odbranom od egzistencijalne teskobe i mizantropsko-nihilističkih ekstrema do čije ivice povremeno dođe.

Nakon sukoba sa svom silom vampira, vukodlaka, sablasti, mutanata itsl. povratak u 'stvarni' svet, sa svom njegovom banalnošću, ispraznim materijalizmom i prizemnom ograničenošću, ekvivalent je pravog Pakla. Zato se Dilan Dog vraća monstrumima: u njima neretko nalazi poslednje preostale tračke ljudskosti inače nestale iz 'zdravog' i 'normalnog' sveta svakodnevnice. I zato nema stalnu devojku, poput konvencionalnijeg Martija Misterije, sa kojim se ponekad susretne tokom svojih mračnih istraga. Niz kratkih i manje-više neuspešnih romansi najčešće je okrnjen upravo njegovom nekonvencionalnošću, nesposobnošću da do kraja uroni u prozaičnost. Dilan Dog je zapravo romantik i idealista, a imidž hladnokrvnog cinika je upravo to – maska.



Najveće postignuće filma O LJUBAVI I SMRTI je u tome što je uspeo da na savršen način uhvati i ovaploti duh stripa, a da se slepo ne drži likova i zapleta. U tom smislu radi se o školskom primeru toga kako treba raditi adaptaciju (stripovskog ili knjiškog, svejedno) predloška. Film je zasnovan na Sklavijevom romanu čiji su elementi prisutni i u scenariju za jednu od dužih, vanrednih epizoda stripa (na 160 umesto uobičajenih 98 strana), objavljenoj kod novosadskog DNEVNIKA kao 'Smrt, ljubav, smrt'. U strip verziji lik čuvara groblja na kome mrtvi neumorno oživljavaju dok ih on jednako neumorno upokojava metkom u čelo je sporedan.


U filmu, njemu su neosetno pridodate osobine, nazori i imidž Dilana Doga, što je tim efektnije potcrtano inteligentnim kastingom. Rupert Everet je ionako poslužio kao model za stripovskog Dilana, a sada, u ulozi Frančeska Delamortea, on na najbolji mogući način otelotvoruje lik njime inspirisan. Iz pomenute epizode je pozajmljeno nekoliko situacija i replika (poput, recimo, Frančeskovog obraćanja kipu Smrti: ''Ti i ja smo isti: ubijamo iz indiferentnosti, ponekad iz ljubavi, ali nikada iz mržnje.''); na svu sreću, izbačena je banalna glavnica strip-zapleta koja se tiče mafije, serije ubistava i eksperimenata ludih naučnika.

Hvale je vredan nekonvencionalan pristup scenariste Romolija: umesto da potencira komercijalne i opšte-prepoznatljive aspekte serijala, postavljajući temelj za eventualni serijal filmova o Dilanu Delamoreu, on situacije koje 'normalna' publika očekuje od horora sa zombijima zamenjuje nizom bizarnih, nadrealnih, groteskno-uvrnutih situacija, sve vreme nepogrešivo zadržavajući suptilno-crnohumorni ton Dilana Doga protkan egzistencijalističkim (pa i kosmičkim) užasom.


Na njegov genijalan scenario jednako uspešno nadovezuje se režija Mikelea Soavija: u njegovoj inscenaciji i nadahnutoj stilizaciji napisane stranice oživljavaju u zaista unikatnom amalgamu romantičarsko-gotičkog ambijenta, 'pomerenih' likova i dijaloga te krvavih horor prizora, a da nijednog trena romansa, humor, strava ili krv ne odnesu prevagu. U svom balansu elemenata koji su Dilana Doga učinili unikatnim među svim drugim horor stripovima (a i šire) Soavi zaista nema premca, i pokazuje da je sjajno uhvatio duh Sklavijevog strip serijala – duh gorko-slatke melanholije, svesti o užasu u korenu bivstva, i humoru i ljubavi kao jedinim (privremenim) branama od te spoznaje.


Soavi takođe na fascinantan način hvata nadrealni ugođaj, u kome je tzv. 'konsenzus-realnost' zapravo konstrukt sačinjen od čitavog niza subjektivnih stvarnosti, i iz toga izvlači maksimum klaustrofobičnog solipsizma u kome, rečima Hasana I Sabaha, 'ništa nije stvarno, a sve je moguće.' Promišljeno i dosledno sprovodeći ovaj smeli artistički koncept unutar jednog žanrovskog filma, Soavi ingeniozno transcendira ne samo pod-žanr zombi-filmova, ne samo bogatu tradiciju italijanske strave, već i žanr horora uopšte, i izdiže se iznad svega toga retko autentičnim filmskim remek delom.


Mikele Soavi je debitovao filmom POZORNICA STRAVE (Stage Fright, 1987), hiperstilizovanom apoteozom slasher horora kojom se nametnuo kao najperspektivniji mladi horor režiser u Italiji. Smesta ga je zapazio Dario Arđento, koji je producirao i učestvovao u pisanju njegova naredna dva filma: neujednačene, ali vizuelno maestralne CRKVE (The Church, 1989) i frustrirajuće konfuzne, ali atmosferične SEKTE (The Sect, 1991). U svim navedenim filmovima pokazao je vanrednu sposobnost da prevlada i najbanalniji predložak i pretvori ga u zadivljujuću orgiju filmofilskih užitaka. Njegovo slikarsko oko (Soavi se bavi i slikarstvom!) uspeva da uobliči, stilizuje i zabeleži neke od najfascinatnijih prizora modernog horora, a njihova originalnost i smelost iskoraka iz banalnih story-telling nužnosti čini ga najvećim stilistom modernog italijanskog horora – učenikom Darija Arđenta koji je evidentno prevazišao učitelja.


Rasterećen budžetskih ili kreativnih stega iz prethodnih filmova, Soavi je u O LJUBAVI I SMRTI razigran poput deteta predugo držanog u kući koje je napokon pušteno van. Plod te igre je film koji se može posmatrati kao svojevrsna mračna poema, kao horor komedija, kao splater, kao art film – ali, bilo kako bilo, pre svega kao jedan od onih krajnje retkih bisera u kojima se čitav niz dragocenih elemenata nekako poklopi u dobitnu kombinaciju i rezultira alhemijom koja krasi najveća remek-dela.
O LJUBAVI I SMRTI je jedno od njih.

2 коментара:

  1. Ono što me je najviše privuklo da odgledam DD je ovaj deo kritike:
    "...situacije koje 'normalna' publika očekuje od horora zamenjuje nizom bizarnih, nadrealnih, groteskno-uvrnutih situacija..."
    A dobio sam mnogo više od toga.
    Hvala na preporuci. :) Sjajan film i još sjajniji likovi.

    ОдговориИзбриши
  2. svako veliko žanrovsko delo veliko je, pored ostalog, i po umeću i lepoti s kojima LOMI KALUP iz koga se rađa.

    ОдговориИзбриши